Met het opstellen van het Vruchtwisselingsschema is op hoge lijnen een verdeling naar gewasgroepen gemaakt. Ik maak in beginsel onderscheid tussen blad-, vrucht-, wortel- en bloemgewassen. De toekenning van de individuele groenten aan een gewasgroep maak ik primair op basis van de te ontwikkelen kwaliteit van die groente.

Vaak wordt in de literatuur een onderscheid gemaakt naar familie; denk aan bijv. nachtschade-achtige, vlinderbloemigen en kruisbloemigen. Eventueel in combinatie met gelijksoortige als koolsoorten of peulvruchten. Het idee hierachter is dat moet worden voorkomen dat in opeenvolgende jaren groenten uit dezelfde familie of soort op dezelfde grond worden verbouwd. Het principe van afwisseling, om daarmee ziektes te voorkomen als gevolg van eenzijdige belasting, is natuurlijk heel goed. Waar ik echter van mening verschil is op basis waarvan de opeenvolging plaatsvindt.

Mijn uitgangspunt is een evenwicht te creëren; in harmonie met de natuur(*). Door evenredige toepassing van de elementen is, naar mijn idee, een duurzamer evenwicht te bewerkstelligen dan een verdeling op basis van familie of gelijke soort.

Met de indeling naar gewassen op basis van blad-, vrucht-, wortel- en bloemgewassen, die respectievelijk staan voor de elementen water, vuur, aarde en lucht wordt de basis gelegd voor het evenwicht.

Voor elk gewas kan redelijk eenvoudig worden bepaald in welke gewasgroep het thuishoort. Het gaat erom welke kwaliteit van het gewas voor jou als teler van belang is. Als ik spinazie wil verbouwen, dan is het vrij duidelijk dat kwaliteit die ik zoek het blad is en dus beschouw ik spinazie als bladgewas. Maar wat nu in geval van prei. Prei is een bladgewas, maar de kwaliteit die ik zoek is een ontwikkelde stengel die onder de grond zit en daarmee beschouw ik het als een wortel en dus een wortelgewas. Voor ieder gewas in de moestuin kan zo worden bepaald in welke gewasgroep het thuishoort.

Het volgende overzicht laat de indeling naar gewasgroep zien voor mijn moestuin: Er zijn een aantal gewassen die mogelijk nog anders beschouwd kunnen worden:

• Zonnebloem als bloemgewas indien geen gebruik wordt gemaakt van de zaden
• Lavendel als vruchtgewas indien het om het zaad gaat
• Bloemkool, Broccoli kunnen ook als bloemgewas worden gezien

(*) Dit zal ik op een later moment in meer detail beschrijven.

Update 6/3/2011: herziene indeling naar gewasgroep.