Vorig seizoen heb ik op een aantal bedden het mulchen toegepast. Dit principe om zoveel mogelijk de grond bedekt te houden is gebaseerd op de werkwijze van de natuur. Omdat de grond van essentieel belang is voor de voortplanting en daarmee overleving van de natuur, stelt zij alles in het werk om de grond gezond te houden.
Hoewel de natuur dit op verschillende manieren realiseert, betreft het mulchen een methode die niet alleen bijdraagt aan het in goede conditie houden van de grond maar biedt het tevens de mogelijkheid om, bij kunstmatige toepassing op de moestuin, de werkdruk van de tuinder aanzienlijk te verminderen.
De natuurlijke wijze van mulchen is vooral zichtbaar in het bos of daar waar bomen zijn. Wanneer in de herfst en winter de bladeren op de grond vallen wordt daarmee de grond afgedekt en zullen de bladeren langzaam composteren. De natuurlijke cyclus van de boom zorgt er dus voor dat de bodem continue verse compost krijgt aangeleverd en daarmee voor een belangrijk deel in de eigen behoefte voorziet.
Naast het bieden van voedingstoffen zorgt de grondbedekking er tevens voor dat er geen concurrenten kunnen groeien aangezien het licht aan de grond wordt onttrokken. Nu zal dit in het geval van bomen ook deels bewerkstelligd worden door de schaduw die de bladeren in de boom afgeven, maar ook schaduw minnende soorten wordt door de grondbedekking weinig kans gegeven.
Een laatste belangrijk aspect wat ik hier wil noemen betreft het regulerende effect wat de bedekking heeft op de grond. De zon heeft minder invloed en dus minder uitdroging en de regen heeft minder invloed en dus minder uitspoeling.
Bovenstaande in ogenschouw nemend komt de essentie hiervan overeen met de voornaamste werkzaamheden in de moestuin gedurende het seizoen, nml.:
- Voeding/bemesting
- In toom houden van onkruid
- Water geven
Daar waar veel tuinders bovenstaande werkzaamheden als kerntaken beschouwen worden deze nu grotendeels overbodig door het toepassen van mulchen.
Voeding/bemesting
Evenals bij de bladeren van de bomen wordt ook op de moestuin de mulch langzaam verteerd en daarmee gecomposteerd. Een direct gevolg hiervan is dat ik ben afgestapt van het apart composteren op de compostplaats; dit gebeurd nu gewoon ter plekke.
In toom houden van onkruid
Net als in het bos, wordt ook hier het concurrentiebeding toegepast met als gevolg dat ik eigenlijk geen omkijken meer heb naar het dunnen van onkruid. Afhankelijk van de soort mulch werkt dit principe meer of minder.
| Dilemma: met het verdwijnen van de onkruiden gaat er ook een bondgenoot van de cultuurplanten verloren(*). Tevens heeft het onkruid ook een signaleringsfunctie ten aanzien van de staat van de grond(*). Al deze aspecten gaan verloren met het mulchen. Een mogelijke aanpak zou het selectief mulchen kunnen zijn; afhankelijk van de cultuurplant afwegen of mulchen toegepast gaat worden of dat de onkruiden de ruimte krijgen. |
Water geven
Hoewel ik niet een groot voorstander ben van (regelmatig) water geven(*), ontkwam ik hier niet aan in tijden van langdurige droogte – in combinatie met warmte. De mulch zorgt er echter voor dat ik nog minder water hoef te geven omdat de grond nu veel minder uitdroogt. De ervaring leert dat ten tijde van langdurige warmte en weinig regen de toplaag direct onder de mulch wel redelijk droog is, maar een paar centimeter in de grond is het nog steeds vochtig. Er heerst eigenlijk continue een warme en vochtige atmosfeer.
Nu valt er in Nederland normaal gesproken redelijk veel water waardoor van echte droogte – in vergelijking met (sub)tropische landen – geen sprake is en waardoor het additionele waterverbruik beperkt blijft. Maar vanuit het duurzaamheidsprincipe hebben ook wij geen onbeperkte hoeveelheid en helpen alle kleine beetjes als wij op deze wijze water kunnen besparen.
In warme landen is mulchen echter een noodzaak geworden puur en alleen vanwege dit aspect van waterbesparing. Niet alleen is daar veel minder water, maar ook het risico van verzilting als gevolg van leegrakende waterbronnen.
| Dilemma: een motivatie om de planten minder water te geven is ze als het ware te motiveren om dieper te wortelen. Niet alleen halen ze daarmee voedingstoffen vanuit de diepere lagen, maar tevens wordt de grond daarmee opengemaakt(*). Door de toepassing van mulch is er minder of geen noodzaak om op lagere dieptes naar water te zoeken. In de praktijk zag ik dit bijvoorbeeld aan bijkruiden die grensden aan een gemulched deel van een bed; ze hadden lange wortels die horizontaal vlak onder de oppervlakte van het gemulchde deel groeiden. |
Bovenstaande beschouwend kunnen we constateren dat niet alleen de moestuin er wel bij vaart, maar ook dat wij als tuinder veel minder werk hoeven te verzetten door simpelweg de werkwijze van de natuur te volgen. Aangezien ik van mening ben dat hoe minder wij in de natuur ingrijpen hoe beter het voor haar is, kan dit met recht een win-win situatie worden genoemd.
Enkele boeken die hier veel over schrijven zijn tuinieren zonder spitten en the one-straw revolution. Beide zijn te vinden in de literatuurlijst.
In een opvolgend artikel: Mulchen in de praktijk(*), ga ik verder in op de praktische toepassing.
(*) Dit zal ik op een later moment in meer detail beschrijven.